زیستــ شناسیــ
زیستـــ شناسیــــ
- 1- بسياري از گياهان به هر دو روش جنسي و غير جنسي توليد مثل مي كنند.
- 2- گياهان از تغيير و تكامل جلبك هاي سبز پر سلولي به وجود آمده اند.
- 3- گياهان مي توانند آب را جذب كرده و در خود ذخيره كنند ، اين ويژگي امكان زندگي در خشكي را براي آنها فراهم كرده است.
- 4- بزرگترين جاندار كره ي زمين درختي به نام سكويا با بيش از 100 متر ارتفاع و 7 متر قطر است.
- 5- گياهان از نظر آوند دو دسته اند 1- آوند داران و 2- بدون آوند ها كه گياهان بدون آوند فقط خزه گيان هستند.
- 6- گياهان از نظر دانه نيز دو دسته اند 1- دانه دار و 2- بدون دانه كه خزه گيان و نهانزادان آوندي بدون دانه اند و بقيه دانه دار.
- 7- توليد دانه يكي از سازگاري هاي مهم گياهان براي زندگي در خشكي است.
- 8- گياهان دانه دار خود دو دسته اند 1- بازدانگان كه همان مخروط داران هستند و 2- نهاندانگان كه خود شامل تك لپه اي ها و دو‌لپه‌اي‌ها هستند.
- 9- در ميان گياهان فقط نهاندانگان گل دار محسوب مي شوند.
- 10- خزه گيان جزء گياهان بدون آوند هستند ، كوچكند، پيكر ساده اي دارند، ريشه و ساقه و برگ ندارند و مواد غذايي و آب را از راه انتشار و اسمز منتقل مي كنند و چون ريشه ندارند بايد در محيط هاي آبكي و مرطوب رشد كنند.
- 11- خزه گيان به دو دليل بايد در محيط مرطوب باشند 1- نداشتن آوند و ريشه 2- براي توليد مثل و جابجايي گامت نر.
توليد مثل جنسي در گياهان بدون دانه (خزگيان)- توليد مثل خزه
- 12- خزه مثل همه ي گياهان داراي چرخه ي تناوب نسل است كه شامل مراحل اسپوروفيتي و گامتوفيتي است.
مراحل توليد مثل :
- a) گياه اصلي در خزه گامتوفيت است و دو نوع گامتوفيت نر و ماده به صورت جدا وجود دارند ، گامتوفيت نر توليد آنتريدي و گامتوفيت ماده توليد آركگن مي كند.( آنتريدي و آركگن ساختارهايي چند سلولي هستند كه گامت توليد مي كنند)
- b) آنتريدي سرانجام آنتروزوئيد دو تاژكي (گامت نر) را مي سازد و آركگن سرانجام تخمزا (گامت ماده ) را به وجود مي آورد.
- c) بعد از رسيدن آنتريدي دهانه آن باز شده و آنتروزوئيد هاي دوتاژكي آزاد شده و با شنا خود را به آركگن و تخمزا مي رسانند و عمل لقاح انجام شده و بر روي گامتوفيت ماده سلول تخم به وجود مي آيد.(با تشكيل سلول تخم مرحله ي اسپوروفيتي آغاز مي شود)
- d) بر روي گامتوفيت ماده سلول تخم با تقسيمات ميتوزي پي در پي خود اسپوروفيت را به وجود مي آورد.
- e) اسپوروفيت خود شامل دو بخش تار و هاگدان است كه درون هاگدان با تقسيمات ميوزي هاگها يا همان اسپورها به وجود مي آيند.
- f) بعد ازرسيدن هاگها ، هاگدان باز شده و هاگ ها توسط آب و باد پراكنده مي شوند.
- g) با قرار گرفتن هر هاگ در محيط مناسب ، شروع به رويش و تقسيم كرده و گامتوفيت ها را به وجود مي آورند.
نكته ها :
- i. در خزه ، گامتوفيت گياه اصلي است ، سبز رنگ است و فتوسنتز مي كند و درشت تر از اسپوروفيت است.
- ii. در خزه ، اسپوروفيت كاملا وابسته به گامتوفيت است ، زرد رنگ است ، فتوسنتز نمي كند و بر روي گامتوفيت ماده قرار دارد.
- iii. در خزه (و كلا در گياهان) براي توليد گامت ، تقسيم ميتوز و براي توليد هاگ يا اسپور تقسيم ميوز صورت مي گيرد.
- iv. در خزه ، گامت نر با داشتن دو تاژك براي شنا و جابجايي نياز به آب و رطوبت دارد.
توليد مثل در نهانزادان آوندي - توليد مثل سرخس
- 13- اين گياهان داراي آوند هستند و در مكان هاي مرطوب و سايه دار گشترش دارند زيرا توليد مثل آنها وابسته به آب سطحي است.
مراحل توليد مثل :
- a) در زير گامتوفيت سبز رنگ قلبي شكل كه پروتال نام دارد ، اندام آركگن و آنتريدي به وجود مي آيند.
- b) آنتريدي توليد آنتروزوئيد دو تاژكي و آركگن توليد تخمزا مي كند.
- c) آنتروزوئيد آزاد شده و با شنا خود را به تخمزا رسانده و عمل لقاح صورت گرفته و سلول تخم به وجود مي آيد.
- d) از رشد و تقسيم سلول تخم بر روي پروتال ، اسپوروفيت به وجود مي آيد كه سبز رنگ است و بعد از تكميل شبيه يك برگ بزرگ است و به آن برگ شاخه گفته مي شود.
- e) دسته هاي هاگداني به نام هاگينه در سطح پشتي برگ شاخه به وجود مي آيد كه بعد از رسيدن توليد تعداد زيادي هاگ مي كنند.
- f) هاگ ها بعد از رسيدن و آزاد شدن و قرار گرفتن در محيط مناسب ، رويش و تقسيم انجام داده و گامتوفيت ها (پروتال ها) را به وجود مي آورند.
نكته ها :
- i. در سرخس ها هم اسپوروفيت و هم گامتوفيت سبز رنگ اند و توانايي فتوسنتز دارند.
- ii. در سرخس ها ، اسپوروفيت گياه اصلي است و درشت تر از گامتوفيت است.
- iii. در سرخس ها ، اسپوروفيت فقط دراوايل رشد خود به گامتوفيت وابسته است ولي بعد از مدتي پروتال از بين رفته و اسپوروفيت مستقل خواهد شد.
توليد مثل گياهان دانه دار
- 14- توليد مثل اين گياهان ويژگي هايي به شرح زير دارد:
- a) گامتوفيت اين گياهان ميكروسكوپي است.
- b) هاگ ها در اسپوروفيت باقي مي مانند و گامتوفيت ها را درون اسپوروفيت به وجود مي آورند.
- c) گامتوفيت نر در اين گياهان به دانه گرده تمايز مي يابد و گامتوفيت ماده در تخمك كه بخشي از اسپوروفيت است به وجود مي‌آيد.
- d) بعد از لقاح ، تخمك و محتويات آن تبديل به دانه مي شود.
- e) اين گياهان براي لقاح نيازي به آب سطحي ندارند.
- f) در اين گياهان دانه ي گرده (گامتوفيت نر) در طي گرده افشاني جابجا مي شود و با قرار گرفتن بر روي بخش توليد مثلي ماده لوله ي گرده را به وجود مي آرود كه گامت نر را به تخمزا مي رساند.
الف) توليد مثل دربازدانگان - توليد مثل كاج
- 15- اين گياهان موفق ترين گياهان براي زندگي در خشكي هستند.
- 16- سهمي از اين موفقيت مربوط به بخش هاي تخصص يافته اي است كه به منظور نمو دانه به وجود آمده اند و مخروط نام دارند.
- 17- مخروط ها اجتماعي از برگ هاي تغيير شكل يافته هستند كه پولك ناميده مي شوند.
- 18- بازدانگان دو نوع مخروط دارند 1- مخروط هاي نر و 2- مخروط هاي ماده
- 19- در زير پولك هاي مخروط هاي نر ، كيسه ي گرده تشكيل مي شود كه دانه هاي گرده را به وجود مي آورند و تخمك ها در سطح بالايي پولك هي مخروط ماده ظاهر مي شوند.
- 20- در بيشتر بازدانگان مخروط هاي نر و ماده بر روي يك گياه به وجود مي آيند.
مراحل توليد مثل :
الف) در بخش ماده
- a) هر تخمك شامل پارانشيم خورش ، يك پوسته و منفذي به نام سفت است كه در دومين سال تشكيل تخمك يكي از سلول هاي پارانشيم خورش با تقسيم ميوز 4 سلول به وجود مي آورد كه فقط يكي از آنها باقي مانده و با تقسيمات ميتوزي پي در پي خود ، بافتي را به نام آندوسپرم ( همان گامتوفيت ماده ) را به وجود مي آرود .
- b) در هر آندوسپرم ، چند آركگن به وجود مي آيد و هر آركگن يك سلول تخمزا به وجود مي آورد.
ب) در بخش نر
- c) در مخروط نر كيسه هاي گرده به وجود مي آيند كه درون اين كيسه ها سلول هايي وجود دارند كه با تقسيم ميوز خود ، دانه ي گرده ي نارس را به وجود مي آروند.
- d) هر سلول دانه ي گرده ي نارس با دو بار تقسيم ميتوز پي در پي چهار سلول ايجاد مي كند كه بعدا اطراف آنها را پوسته ي سختي فرا مي گيرد كه در اين حالت دانه ي گرده رسيده است.
- e) دانه ي گرده ي رسيده داراي دو بال است ( از فاصله گرفتن پوسته ي داخلي و خارجي دانه ي گرده) و توسط باد جابجا شده به مخروط ماده و تخمك مي رسد.
ج) لقاح
- f) بعد از قرار گرفتن دانه ي گرده بر دوي تخمك يكي از سلول هاي آن به نام سلول رويشي ايجاد لوله ي گرده مي كند ، سلول ديگري به نام زايشي در لوله گرده تقسيم ميتوز انجام داده و دو آنتروزوئيد(گامت نر) به وجود مي آرود كه فقط بكي از آنها با سلول تخمزا ادغام و لقاح انجام مي شود و سلول تخم به وجود مي آيد.
- g) سلول تخم به همراه تخمك ، دانه را به وجود مي آرود به اين صورت كه :
- i- پوسته ي تخمك بعدا پوسته ي دانه را به وجود مي آرود.
- ii- آندوسپرم ، بخش ذخيره اي دانه را به وجود خواهد آورد.
- iii- و سول تخم با تقسيمات ميتوزي خود رويان دانه را تشكيل خواهد داد.
- h) به مخروط هاي ماده بعد از لقاح و تشكيل دانه ، مخروط هاي دانه گفته مي شود.
- i) مخروط هاي دانه سرانجام بعد از رسيدن كامل باز شده و دانه را به اطراف پراكنده خواهند كرد.
- j) دانه ي رسيده ي كاج داراي بالي است كه مانند تيغه هاي هليكوپتر در هنگام افتادن دانه را مي چرخاند و باعث دور شدن دانه از گياه اصلي مي شود.
ب ) توليد مثل نهاندانگان (گياهان گل دار)
- 21- گامتوفيت نهاندانگان در گل ها تمايز مي يابند.
- 22- گل ها داراي 4 بخش هستند 1- كاسبرگ 2- گلبرگ 3 - پرچم 4- مادگي
- 23- گلي كه داراي هر 4 حلقه باشد گل كامل و گلي كه فاقيد يك يا چند تا از اين حلقه ها باشد گل ناكامل ناميده مي شود.
- 24- گلي كه حلقه هاي پرچم و مادگي را دارد گل دو جنسي و گلي كه فاقد يكي از اين حلقه ها باشد گل تك جنسي ناميده مي شود.
- 25- روشن است كه گل تك جنسي يك نوع گل ناكامل است.
- 26- اكثر گل ها ، گلبرگ هايي با رنگ درخشان و داراي شهد و بوي قوي و شكل هايي جذاب براي جانوران گردهافشان هستند و آنها را به سمت خود مي كشند.
- 27- نمونه ي جانوران گرده افشان حشره ها ، پرندگان و خفاش ها مي باشند.
- 28- گل ها منبع غذايي جانوران گرده افشان هستند.
- 29- دانه ي گرده منبع غني پروتئين براي زنبور ها است.
- 30- زنبور ها گل را در ابتدا با استفاده از بو و سپس از طريق رنگ و شكل شناسايي مي كنند.
- 31- زنبور ها معمولا گرده افشاني گل هايي به رنگ هاي آبي يا زرد را انجام مي دهند.
- 32- حشره هايي كه در شب تغذيه مي كنند به سمت گل هاي سفيد رنگ داراي رايحه ي قوي مي روند.
- 33- انواع مگس ها ي گرده افشان ، گرده ي گل هايي را كه بويي شبيه به گوشت گنديده دارند ، مي افشانند.
- 34- مرغ شهد خوار نمونه ي پرندگان گرده افشان است.
- 35- خفاش ها ، گل هاي سفيدي را كه در شب باز مي شوند ، گرده افشاني مي كنند.
- 36- گرده افشاني بسياري از گل ها مانند چمن ها و بلوط ها توسط باد انجام مي گيرد.
- 37- گل هايي كه گرده افشاني انها توسط باد انجام مي شود ، معمولا كوچك ، فاقد رنگ ها درخشان ، بوهاي قوي و شيره هستند و معمولا كاسبرگ و گلبرگ ندارند و مقادير فراواني نيز دانه ي گرده توليد مي كنند.
مراحل توليد مثل :
الف) بخش ماده :
- a) مادگي از يك يا چند برچه تشكيل شده است كه هر برچه شامل 1- كلاله 2- خامه 3- تخمدان است.
- b) تخمدان بخش متورم انتهايي برچه است كه درون آن تخمك تشكيل مي شود و پايه اي به نام خامه دارد كه به كلاله ختم مي شود . كلاله متورم و چسبناك است.
- c) تخمك داراي پارانشيم خورش ، منفذ سفت و دو پوسته است ، يكي از سلول هاي خورش رشد كرده و تقسيم ميوز انجام مي دهد و 4 سلول هاپلوئيد به وجود مي آورد (معادل هاگ ) كه يكي از آنها سه بار متوالي تقسيم ميتوز انجام ميدهد و يك بخش 8 سلولي به نام كيسه ي روياني ( گامتوفيت ماده ) را به وجود مي آورد.
- d) 8 سلول درون كيسه ي روياني به اين صورت آرايش مي يابند كه سلول تخمزا به همراه دو سلول ديگر در نزديكي سفت قرار ميگيرد ، دو سلول در وسط كه سلول دو هسته اي ناميده ميشود ، و سه سلول در بخش انتهايي كيسه ي روياني قرار مي گيرند.
ب ) بخش نر
- e) پرچم داراي دو بخش ميله و بساك است كه بساك در بخش بالايي ميله قرار مي گيرد.
- f) كيسه هاي گرده درون بساك به وجود مي آيند ، درون كيسه ي گرده سلول هايي تقسيم ميوز انجام مي دهند و هر كدام 4 سلول هاپلوئيد(هاگ) به وجود مي آورند كه با رويش هر كدام دانه ي گرده ي رسيده به وجود مي آيد.( دو بار ميتوز)
- g) دانه ي گرده ي رسيده داراي ديواره ي خارجي و داخلي است و داراي سلول هاي زايشي و رويشي.
- h) با قرار گرفتن دانه ي گرده ي رسيده بر روي كلاله ي مادگي ، سلول رويشي ايجاد لوله ي گرده كرده و سلول زايشي در داخل لوله ي گرده يك بار ديگر ميتوز انجام داده و دو آنتروزوئيد (گامت نر) به وجود مي آرود.
لقاح و تشكيل دانه :
- i) در گياهان گل دار لقاح مضاعف است ( دو لقاح صورت مي گيرد) يه اين صورت كه يكي از گامت هاي نر با سلول تخمزا تركيب شده و تخم اصلي ديپلوئيد ( 2n ) را به وجود مي آرود و گامت نر ديگر با سلول دو هسته اي تركيب و تخم ترپلوئيد ( 3n ) را مي سازد.
- j) تخم اصلي با تقسيمات خود رويان را به وجود خواهد آورد و تخم ترپلوئيد با تقسيمات خود بخش ذخيره اي دانه را به نام آلبومن تشكيل خواهد داد.
- k) آلبومن سرشار از مواد غذايي است كه رويان ازآن تغذيه خواهد كرد.
- l) براي تشكيل رويان تخم اصلي تقسيم نامساوي انجام ميدهد كه سلول بزرگتر بخشي را مي سازد كه رويان را به گياه مادر متصل نگه مي دارد و سلول كوچكتر رويان قلبي شكلي را به وجود خواهد آورد.
- m) دانه از نمو تخم و بافت هاي تخمك بعد از لقاح به وجود مي آيد به اين صورت كه :
- n) پوسته ي تخمك تبديل به پوسته ي دانه خواهد شد.
- o) آلبومن بخش ذخيره اي دانه را تشكيل خواهد داد.(درمواردي لپه )
- p) تخم اصلي هم رويان را به وجود خواهد آورد.
- 38- رويان گياه در واقع اسپوروفيت جديد است.
- 39- در بعضي نهاندانگان (دو لپه اي ها ) ، مواد غذايي آلبومن به طور كامل جذب رويان مي شود و اين دانه ها فاقد آلبومن هستند.
- 40- لپه ها برگ هاي تغيير شكل يافته اي هستند كه بخشي از رويان را تشكيل مي دهند و كار آنها ذخيره يا انتقال مواد غذايي به رويان است.
- 41- در بازدانگان بافت حاوي مواد غذايي ( آندوسپرم) بخشي از گامتوفيت ماده است و پيش از لقاح تشكيل شده است و n يا هاپلوئيد است
- 42- در نهاندانگان بخش ذخيره اي بعد از لقاح و توسط تخم ترپلوئيد به وجود مي آيد و 3n است.
- 43- تعداد لپه هاي رويان بازدانگان دو يا بيشتر است مثلا رويان كاج داراي 8 لپه است.
- 44- رويان بعضي از نهاندانگان يك لپه دارد و تك لپه اي نام دارند و آنهايي كه دو لپه دارند دو لپه اي ناميده مي شوند.
نكات فصل نهم- درس زيست شناسي- سوم تجربي - توليد مثل گياهان- قسمت دوم
- 1- بيشتر گياهان مي توانند به روش غير جنسي توليد مثل كنند كه افراد حاصل از نظر ژنتيكي كاملا همانند گياه والد خواهند شد.
- 2- در توليد مثل غير جنسي ، بخش هاي رويشي گياه مانند ساقه ها ، ريشه ها و برگ ها نقش دارند.
- 3- توليد مثل گياه از طريق بخش هاي رويشي گياه ، توليد مثل رويشي نام دارد.
- 4- ساقه هاي رونده ، پيازها ، بنه ها ، غده ها و ريزوم ها همه انواعي از ساقه هاي تغيير شكل يافته اند كه گياه با استفاده از آنها توليد مثل رويشي انجام مي دهد.
- 5- ساقه ي رونده ، در سطح خاك به صورت افقي رويش مي كند . مثلا در توت فرنگي.
- 6- پياز ساقه اي بسيار كوتاه با برگ ها ي ضخيم و گوشتي است و مخصوص تك لپه اي ها است مانند پياز خوراكي ، نرگس و لاله.
- 7- ريزوم ، ساقه اي زير زميني و افقي است مانند زنبق و سرخس.
- 8- غده ، ساقه اي زير زميني و گوشتي است مانند سيب زميني.
- 9- در بيشتر گياهان توليد مثل رويشي سريعتر از توليد مثل جنسي است و به سرعت باعث پراكندگي گياه در محيط مي شود مثلا در خزه ها و چمن ها با اين روش به سرعت پراكنده مي شوند.
- 10- انسان به روش هاي زير باعث تكثير گياهان مي شود:
- a. تكثير گياهان با استفاده از بخش هايي كه براي توليد مثل رويشي اختصاص نيافته اند.مثلا قطعات ساقه ي گياه برگ بيدي يا استفاده از برگ گياه بنفشه ي آفريقايي.
- b. پيوند زدن كه در اين روش جوانه اي از درخت مطلوب به درخت ديگري پيوند زده مي شود. به اين جوانه پيوندك و درختي كه پيوند روي ان انجام مي شود ، پايه ي پيوند ناميده مي شود.
- c. فن كشت بافت كه دراين فن ، قطعاتي از گياه روي محيط كشت سترون (بي ميكروب) كشت داده مي شود كه در نهايت گياهچه هاي جديدي حاصل خواهد شد كه در محيط مناسب برده و كاشته مي شوند.
- 11- پيوند زدن در بسياري از درختان ميوه ، بادام و يا گل سرخ هاي دورگه انجام مي شود.
- 12- نمونه ي قطعه قطعه كردن در درختان زينتي ، درختچه ها و انجير و سيب زميني و ... صورت مي گيرد.
- 13- كشت بافت در اركيده ، سيب زميني و بسياري از گياهان آپارتماني صورت مي گيرد.
نظرات شما عزیزان:
نويسنده : ali |
تاريخ : پنج شنبه 4 اسفند 1390برچسب:, |
نوع مطلب :
<-PostCategory-> |
